Udostępnienie urządzeń dla związku zawodowego
Jak zapewne wiesz, art. 33 ustawy o związkach zawodowych ustanawia po stronie pracodawcy obowiązek zapewnienia związkowi zawodowemu o charakterze zakładowym wyposażenia. Przepis ten stanowi bowiem, że pracodawca, na warunkach określonych w umowie obowiązany jest udostępnić pomieszczenia i urządzenia techniczne, które są niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Okazuje się jednak, że mimo zawieranych umów sprawy takie trafiają do sądów pracy.
Ze względu na to, że ustawodawca nie uregulował w żaden sposób zasad takiego udostępnienia, to w gestii pracodawcy oraz przedstawicieli związku zawodowego działającego w zakładzie pracy leży ustalenie szczegółów. Udostępnienie takie może mieć więc charakter odpłatny, jak i nieodpłatny, bądź też tylko częściowo odpłatny. Może to być kwestia regulacji układu zbiorowego, załącznika do niego, umowy społecznej czy odrębnego porozumienia. Na pewno warto jednak zawrzeć taką umowę na piśmie, choćby dla celów ewentualnego sporu.
Taki właśnie problem był przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Otóż w wyroku z dnia 27 września 2012 r. (sygn. akt III APa 14/12) Sąd ten zajmował się właśnie warunkami takiej współpracy. Obszerne, bo aż 30-stronicowe uzasadnienie, dotyczy sytuacji, w której pracodawca udostępnił organizacji związkowej dostęp do mobilnego Internetu wraz z modemem. Nieodpłatne udostępnianie zarówno pomieszczeń, jak i urządzeń technicznych było niestety dość lakonicznie uregulowane w zakładowym układzie zbiorowym pracy. Zastrzeżono tam również, że inne koszty niż wymienione w ZUZP będą pokrywane przez pracodawcę na podstawie indywidualnego uzgodnienia, o ile będą one uzasadnione i związane z działalnością związkową.
Wracając jednak do mobilnego Internetu… Za okres 2 miesięcy korzystania z tego Internetu pracodawca otrzymał fakturę na ponad 100.000 zł! Po wyjaśnieniu sytuacji okazało się, że Internet był używany za granicą, stad taka wysoka opłata za usługę. Sąd ustalił, że z modemu tego korzystała prezes związku, która udostępniła go swojej córce, która również była członkiem wspomnianego związku. I córka wraz z tym modemem wyjechała do Włoch. Polska organizacja związkowa utrzymywała bliskie kontakty z włoską organizacją związkową z tej samej branży. Właśnie na jej zaproszenie córka pojechała do należącego do związku ośrodka wypoczynkowego. Z materiału dowodowego wynikało, że z modemu korzystano kilkukrotnie wykorzystując prawie 5.500 mb transferu danych. Osoba, która korzystała z modemu twierdziła natomiast, że używała go jedynie w celach związkowych do kontaktu z przedstawicielami włoskiego związku za pomocą poczty elektronicznej. Opinia biegłego nie pozostawiła jednak żadnych złudzeń – tak duże wykorzystanie danych wyklucza wysłanie kilku tylko e-maili, a wskazuje na odtwarzanie filmu on-line.
Pracodawca, na mocy umowy z operatorem, zobowiązany był do zapłaty wskazanej kwoty, a następnie pozwał związek o zwrot kosztów. Sąd I instancji zasądził kwotę na rzecz pracodawcy, natomiast związek wniósł apelację. Sąd II instancji przekazał co prawda sprawę do ponownego rozpoznania ze względu na braki dowodowe, ale wskazał jednocześnie, że urządzenia techniczne udostępnione związkowi zawodowemu miały służyć wyłącznie do celów związanych z działalnością tego związku. Wynika to zarówno z art. 33 ustawy o związkach zawodowych, jak i z regulacji zakładowego układu zbiorowego pracy. ZUZP stanowił bowiem, że pracodawca zobowiązuje się co prawda do zapewnienia środków związkowi zawodowemu, ale tylko w celu zapewnienia prawidłowej organizacji jego pracy i dla zaspokojenia niezbędnych potrzeb dla prowadzonej działalności. Sąd wskazał również, że wymagane byłoby doprecyzowanie warunków korzystania ze wskazanego urządzenia. Dodatkowo także podniósł, że pracodawca jako podatnik VAT może odliczyć część kwoty z wystawionej faktury, a więc kwota powinna zostać zmniejszona o wskazany podatek VAT, a wysokość należności powinna być jeszcze raz wyjaśniona z operatorem.
Opisana sprawa wskazuje, jak na pozór błahe sprawy mogą przekształcić się w bardzo kosztowny problem. Warto zatem pomyśleć o szczegółowym uregulowaniu kwestii udostępniania pomieszczeń i sprzętu związkom zawodowym działającym w Twoim zakładzie pracy. Może to pomóc zaoszczędzić nie tylko pieniądze i czas, ale również zapewnić spokój.
Bardzo ciekawy artykuł. Problemem praktycznym, również związanym z udostępnieniem organizacjom związkowym pomieszczeń i urządzeń technicznych, jest brak możliwości uznania poniesionych przez pracodawców w związku z tym wydatków za koszty uzyskania przychodów. Bez znaczenia pozostaje, czy są to wydatki faktycznie związane z działalnością związkową, czy też nie.
Monika, dzięki 🙂
No właśnie, KUP to sprawa dyskusyjna i praktycznie pomijana. W praktyce przecież nie wyodrębnia się kosztów jednego pomieszczenia. Inaczej jest jednak w przypadku możliwej identyfikacji kosztów, jak przy komórce, gdzie na FV jest wyszczególnienie numerów.
Fiskus widzi to inaczej , można rzecz “globalnie” – nie ma związku pomiędzy wydatkami na organizacje związkowe a uzyskiwanymi przychodami. Myślę, że nawet próba wyodrębnienia wydatków celem identyfikacji kosztów może okazac się niewystarczająca. Ale kto wie, warto próbowac 🙂