Podatek od odpraw i odszkodowań

W ostatnim wpisie opowiadałem Ci o obowiązkach w zakresie ubezpieczeń społecznych członków zarządów. Tym razem chciałbym Ci opowiedzieć o nowych obowiązkach podatkowych dotyczących takich osób.

Od 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która wprowadzi dwie nowe podstawy zryczałtowanego opodatkowania. W przepisie art. 30 ust. 1 ustawy o PIT zostaną dodane punkty 15 i 16 o następującym brzmieniu:

15) z tytułu odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji, jeżeli zobowiązaną do zapłaty odszkodowania jest spółka, w której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego, państwowa osoba prawna lub komunalna osoba prawna dysponują bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, w tym także na podstawie porozumień z innymi osobami, w części, w której wysokość odszkodowania przekracza wysokość wynagrodzenia otrzymanego przez podatnika z tytułu umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług wiążącej go ze spółką w okresie sześciu miesięcy poprzedzających pierwszy miesiąc wypłaty odszkodowania – w wysokości 70% tej części należnego odszkodowania;

16) z tytułu określonych w umowie o pracę lub umowie o świadczenie usług zarządzania zawartej ze spółką, o której mowa w pkt 15, odpraw lub odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług zarządzania lub rozwiązania jej przed upływem terminu, na który została zawarta, w części, w której ich wysokość przekracza trzykrotność miesięcznego wynagrodzenia otrzymanego przez podatnika z tytułu umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług zarządzania wiążącej go ze spółką – w wysokości 70% należnej odprawy lub odszkodowania.

Z dosyć lakonicznego uzasadnienia ustawy wynika, że ustawodawca miał na celu ograniczenie patologii polegających na przyznawaniu wyjątkowo wysokich odpraw i odszkodowań członkom zarządów spółek z udziałem Skarbu Państwa. Jeżeli jednak przyjrzysz się dokładniej tym przepisom, trudno jest stwierdzić, że dotyczą wyłącznie członków zarządu.

Mowa jest bowiem o podatnikach, których ze spółką z udziałem Skarbu Państwa łączyła umowa o pracę lub umowa o świadczenie usług (a więc np. kontrakt menadżerski), ewentualnie w przypadku odprawy i odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia – umowa o pracę lub umowa o świadczenie usług zarządzania.

Taki zapis pozostawia otwarte drzwi dla organów podatkowych do ściągania zryczałtowanej kwoty podatku od wszystkich podatników, którzy przekroczą limity określone w ustawie, nie tylko zaś członków zarządów, chociaż w praktyce będą to w szczególności właśnie te osoby.

Warto zauważyć, że w przypadku odszkodowania wynikającego z zakazu konkurencji, zryczałtowanym podatkiem w wysokości 70% przychodu będzie objęta tylko ta część odszkodowania, która przekracza wysokość wynagrodzenia otrzymywanego pół roku przed wypłatą odszkodowania.

W odniesieniu zaś do odpraw i odszkodowań za skrócony okres wypowiedzenia, zryczałtowanym podatkiem w wysokości 70% przychodu będzie objęta ta część odprawy lub odszkodowania, która przekracza trzykrotność otrzymywanego wcześniej wynagrodzenia.

Wątpliwości budzi zapis o odszkodowaniach przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji. O ile przepisy te są jasne w przypadku umowy o pracę, o tyle trudno wskazać na takie przepisy w przypadku umowy o świadczenie usług. Brakuje bowiem przepisów, które przewidują możliwość przyznania odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej osobie, która świadczy usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Wydaje się, że nie będzie to przepis art. 11 ust 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ponieważ nie ma tam mowy o odszkodowaniu. Nie będzie to też przepis art. 18 tej ustawy, ponieważ stanowi on o odszkodowaniu dla przedsiębiorcy za czyn nieuczciwej konkurencji. Może to więc być „furtką” dla osób otrzymujących odszkodowanie na podstawie umowy o świadczenie usług, która pozwoli na „ominięcie” konieczności zapłaty zryczałtowanego podatku.

Podobna luka prawna będzie w przypadku odprawy i odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia. Według nowego przepisu przychody te będą objęte zryczałtowanym podatkiem tylko w przypadku, gdy zostały określone w umowie o pracę lub umowie o świadczenie usług zarządzania. Wydaje się więc, że nie będzie zryczałtowanego podatku od odpraw i odszkodowań, które zostały określone w innych źródłach prawa pracy, chociażby w układzie zbiorowym czy regulaminie wynagradzania.

Można też sobie wyobrazić, że w umowie określono wysokość odszkodowania lub odprawy netto. W takim przypadku, w praktyce zryczałtowany podatek obciąży spółkę, a nie podatnika.

Jeżeli zastanawiasz się czemu 70% przychodu, a nie dochodu, już wyjaśniam – zryczałtowany podatek będzie pobierany właśnie od przychodu, a nie od dochodu, a więc przychód nie będzie pomniejszany o koszty jego uzyskania. Do pobierania tego podatku zobowiązany będzie płatnik – spółka.

Nowe regulacje będą stosowane do przychodów osiągniętych od dnia 1 stycznia 2016 r. Już teraz zwraca się jednak uwagę na mnóstwo niedoskonałości, które niewątpliwie będą przedmiotem rozstrzygnięć organów podatkowych i sądów.

Podobne artykuły

• Test przedsiębiorcy, czyli sprawdź czy czasem nie jesteś pracodawcą
• Czy nowa ustawa kominowa zmusza do rozwiązania umów o pracę?
• Wpływ nowej ustawy kominowej na istniejące umowy
• Zmienione zasady wynagradzania członków zarządów – nowa ustawa kominowa
• Nowa ustawa kominowa z 9 czerwca 2016 r.