Lato w pełni, czyli wszystko o urlopach wypoczynkowych – Q&A
Właśnie trwa okres letni co nierozerwalnie wiąże się z urlopami wypoczynkowymi. Mój urlop niestety (lub stety) już za mną, ale jeśli nadal czekasz na swój, poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane w takich okolicznościach pytania, dotyczące planów urlopów, przesunięcia terminu urlopu czy odwołania z urlopu (czego Ci nie życzę 😉).
Q: Czy pracodawca musi udzielić urlopu?
A: Cechą urlopu jest jego coroczność, co jest związane z obowiązkiem pracodawcy udzielenia urlopu w tym samym roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Wyjątkiem jest przejście urlopu na kolejne lata – wtedy mówimy o urlopie zaległym. Nieudzielenie urlopu jest przy tym wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, zagrożonym karą grzywny od 1.000 zł do nawet 30.000 zł.
Q: Czy pracodawca musi udzielić urlopu w terminie wybranym przez pracownika?
A: Jeżeli w zakładzie pracy działa zakładowa organizacja związkowa, to zasadniczo plan urlopów jest ustalany jednostronnie przez pracodawcę. Powinien on jednak wziąć pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę – pracodawca może odstąpić od obowiązku przyjęcia planu urlopów.
W zakładzie, w którym nie działają związki, pracodawca nie ma obowiązku ustalania planu urlopów. W takiej sytuacji termin udzielenia urlopu powinien być ustalony w porozumieniu z pracownikiem. Jeżeli strony się nie dogadają – a więc nie uda im się porozumieć – termin ostatecznie ustala pracodawca. Podsumowując więc – pracodawca nie musi udzielić urlopu w terminie wybranym przez pracownika, ale może. Nie dotyczy to oczywiście tzw. urlopu na żądanie.
Q: Czy możliwa jest zmiana wcześniej ustalonego terminu urlopu?
A: Przesunięcie urlopu jest możliwe w dwóch przypadkach. Pierwszy – z inicjatywy pracownika – jeżeli wniosek o przesunięcie jest umotywowany ważnymi przyczynami, np. choroba członka rodziny czy nieuzyskanie urlopu przez małżonka. Ocena należy do pracodawcy.
Drugi – z inicjatywy pracodawcy – z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy, np. nowe zamówienie czy awaria. Powinna to być przyczyna, o której strony nie wiedziały przy ustalaniu terminu urlopu. Jeżeli pracodawca zmieni termin bez powodu – możliwe jest dochodzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, polegającej np. na zwrocie kosztów wycieczki.
Q: Kiedy zmiana wcześniej ustalonego terminu urlopu jest obowiązkowa?
A: Pracodawca musi przesunąć zaplanowany urlop pracownika, jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu z przyczyn usprawiedliwiających jego nieobecność w pracy, takich jak: choroba, powołanie na ćwiczenia wojskowe, przeszkolenie wojskowe czy urlop macierzyński. Pracownik nie może przecież być jednocześnie np. na zwolnieniu chorobowym i na urlopie wypoczynkowym. Decyzja w tym zakresie nie należy do pracodawcy, a przesunięcie urlopu jest obowiązkowe.
Q: Czy pracodawca może odwołać pracownika z już odbywanego urlopu?
A: Może, ale tylko w przypadku, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Typowym przykładem będzie poważna awaria w zakładzie pracy czy nagła kontrola. Jeżeli pracodawca wyda pracownikowi polecenie powrotu z urlopu, to pracownik jest zobowiązany wrócić do pracy.
Warto przy tym pamiętać, że pracownik nie ma obowiązku sprawdzania swojej służbowej poczty elektronicznej podczas urlopu. Samo wysłanie e-maila nie decyduje więc o skuteczności odwołania. Skuteczne będzie takie odwołanie, które do pracownika dotarło, np. telefoniczne (jeżeli oczywiście pracownik odebrał telefon).
Q: Jakie są konsekwencje nie wrócenia do pracy, pomimo odwołania z urlopu?
A: Jeżeli pracownik dowiedział się o odwołaniu go z urlopu, a mimo to do pracy się nie stawił – może to stanowić nawet naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, a w konsekwencji – być podstawą do rozwiązania dyscyplinarnego umowy o pracę. Wszystko zależy jednak od konkretnych okoliczności.
Q: Czy pracodawca musi zwrócić koszty związane z odwołaniem pracownika z urlopu?
A: Tak. Pracodawca ma obowiązek pokrycia kosztów poniesionych przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Do kosztów takich będą należeć koszty podróży, koszty utraconego pobytu w hotelu, koszty zakwaterowania i wyżywienia czy koszty imprez kulturalnych, turystycznych i rozrywkowych, w jakich pracownik miał zamiar uczestniczyć. Warto więc zachować dowody zakupu i umowy. Oczywiście niewykorzystaną z powodu odwołania część urlopu należy pracownikowi udzielić w okresie późniejszym.
Szerzej o odwołaniu z urlopu przeczytasz TUTAJ.
