Jak zrobić umowę o zakazie konkurencji?

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest bardzo popularna. Prawdopodobnie sam zawierasz takie umowy. Żeby jednak umowa taka była dobra, konieczne jest uwzględnienie kilku ważnych kwestii.

zakaz konkurencji

Z kim można zawrzeć umowę o zakazie konkurencji?

Według kodeksowego brzmienia, umowę o zakazie konkurencji można zawrzeć z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Ale uwaga! O tym kto takie informacje posiada, decyduje pracodawca.

Jeżeli więc uważasz, że szczególnie ważne informacje posiada szeregowy pracownik i w związku z tym zawierasz z nim umowę o zakazie konkurencji, to sąd nie będzie badał czy w istocie ten pracownik był rzeczywiście zaznajomiony z istotnymi informacjami dotyczącymi Twojej firmy. Ważne jest więc, żeby to sam pracodawca uznał, że ujawnienie wiedzy, którą w trakcie zatrudnienia posiadł konkretny pracownik, mogłaby narazić go na szkodę.

Czy muszę zawrzeć umowę w formie pisemnej czy wystarczy e-mail albo ustne ustalenie?

Nie wystarczy. W przypadku umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, jeżeli umowa ta zostanie zawarta w innej formie, niż forma pisemna – umowa taka będzie nieważna.

Jak określić działalność konkurencyjną?

Kwestia ta zależy od Ciebie. Powinieneś jednak określić terytorium, przedmiot oraz formy działalności konkurencyjnej.

Możecie ustalić, że działalność konkurencyjna obejmować będzie np. teren określonego województwa czy powiatu, ale możecie ustalić, że obejmuje teren całej Polski lub nawet innych krajów.

Jednocześnie, jeżeli chodzi o przedmiot – należy ustalić czy za działalność konkurencyjną uznaje się np. działalność określoną według konkretnego PKD (lub wszystkich wykonywanych przez Ciebie) czy też może inne, poboczne czynności wykonywane w Twoim przedsiębiorstwie.

Co do form – powinieneś zdecydować czy zakaz konkurencji dotyczyć ma wyłącznie stosunku pracy czy też stosunków cywilnoprawnych, własnej działalności, bycia wspólnikiem w spółce osobowej czy posiadania udziałów lub akcji w spółkach kapitałowych, bycia członkiem organu w spółkach lub wykonywania tylko czynności doradczych na rzecz podmiotu konkurencyjnego itp.

Jak określić okres trwania zakazu konkurencji?

Okres trwania zakazu jest istotnym postanowieniem umowy. W praktyce zazwyczaj pracodawcy ustalają go w postaci roku lub pół roku.

Pamiętaj, że z ustaleniem długości okresu obowiązywania zakazu, związana jest bezpośrednio wysokość odszkodowania jakie będziesz musiał wypłacić pracownikowi.

Czy w umowie powinno być przewidziane odszkodowanie dla pracownika?

Powinno. Jeżeli jednak nie będzie takiego postanowienia, to Twojemu pracownikowi i tak przysługiwać będzie odszkodowanie wskazane w art. 1012 § 3 k.p., a więc odszkodowanie w wysokości 25% wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy.

Jeżeli w Twojej umowie znajdzie się postanowienie, że odszkodowanie przysługuje w wysokości niższej – pracownikowi i tak przysługiwać będzie 25% wynagrodzenia.

Czy muszę wypłacać odszkodowanie w ratach?

Nie ma takiego obowiązku. Powinno to być uregulowane w umowie o zakazie konkurencji. Możecie umówić się na odszkodowanie, które będzie wypłacane w comiesięcznych ratach, ale równie dobrze możecie zawrzeć w umowie postanowienie, na podstawie którego odszkodowanie zostanie wypłacone jednorazowo, np. w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Czy jeżeli później dojdę do wniosku, że nie chcę, żeby zakaz konkurencji obowiązywał, mogę się od niego jakoś uwolnić?

Jest to możliwe, o ile w umowie znajdą się odpowiednie postanowienia. Opcji jest kilka.

Najpopularniejsza – to wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji. Co więcej możliwe jest zastrzeżenie prawa do wypowiedzenia tylko dla jednej strony – pracodawcy – z uwagi na to, że to on decyduje kto ma szczególnie ważne informacje dotyczące jego przedsiębiorstwa. We wcześniejszych orzeczeniach Sąd Najwyższy wskazywał, że aby wypowiedzenie było możliwe, niezbędne byłoby określenie ważnych przyczyn uzasadniających takie wypowiedzenie. Później jednak stwierdził, że nawet to nie jest konieczne.

Druga możliwość – to wprowadzenie prawa odstąpienia od umowy. W tym przypadku bardzo ważne jest zastrzeżenie terminu, w którym oświadczenie o odstąpieniu można złożyć. Bez tego postanowienie będzie nieważne. Jeżeli natomiast do odstąpienia dojdzie już po rozwiązaniu stosunku pracy – pracownik nie będzie zobowiązany do zwrotu wypłaconego odszkodowania.

Trzecia możliwość – to wprowadzenia warunku rozwiązującego. Określasz więc zdarzenie, które – w przypadku jego nadejścia – będzie powodowało skutek w postaci rozwiązania umowy o zakazie konkurencji. Może to być np. zmiana zajmowanego stanowiska pracy przez pracownika.

Co jeżeli pracownik naruszy zakaz konkurencji?

Kara umowna. Możesz oczywiście dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych, ale nie oszukujmy się – wykazanie szkody będzie bardzo trudne.

Obecnie nie ma już natomiast wątpliwości, że w umowie o zakazie konkurencji można zawrzeć postanowienia dotyczące kary umownej. Bardziej problematyczna kwestia, to ustalenie wysokości takiej kary.

Kara nie może być bowiem rażąco wygórowana. Punktem odniesienia do ustalenia jej wysokości będzie niewątpliwie:

  • wysokość odszkodowania,
  • okres zatrudnienia pracownika,
  • wysokość jego wynagrodzenia w trakcie trwania stosunku pracy.

Kolejność nie jest przypadkowa – wysokość odszkodowania ma kluczowe znaczenie, ponieważ odszkodowanie i kara umowna nie powinny znacząco od siebie odbiegać.

Kwestie wskazane powyżej są niezwykle ważne, ale to dopiero początek góry lodowej. W umowie możesz również uregulować inne kwestie związane z zakazem czy np. zobowiązaniem do zachowania poufności, obowiązkiem powstrzymania się od nakłaniania innych osób do rezygnacji ze współpracy z Tobą czy obowiązkiem informowania o każdym podjętym przez pracownika zajęciu.

Postanowienia wskazane powyżej są jednak niezbędną podstawą, która powinna znaleźć się w każdej umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Agata Kicińska

Zajmuję się indywidualnym i zbiorowym prawem pracy oraz prawem ubezpieczeń społecznych. Często opracowuję strategię w sporach sądowych z pracownikami, tworzę regulaminy i porozumienia zbiorowe. Mam również doświadczenie w zakresie pracowniczych aspektów łączenia się spółek. W codziennej pracy doradzam również w sprawach związanych z zatrudnianiem pracowników tymczasowych oraz ochroną danych osobowych. Reprezentuję naszych Klientów w sporach sądowych z udziałem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w szczególności w sprawach dotyczących prawa do wcześniejszej emerytury.

Podobne artykuły
premia uznaniowa

Komentarz do tego wpisu post

  1. Według mnie w takiej umowie konieczne jest zawarcie nie tylko postanowień dotyczących samej działalności konkurencyjnej, ale taką samą wagę należy przyłożyć do kwestii zakazu ujawniania i wykorzystywania tajemnic przedsiębiorstwa byłego pracodawcy.

Napisz komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.